logo

Dahili Ayırma-Formlandırma

Alçak gerilim panolarını tanımlarken belirlenmesi gereken en önemli özelliklerden birisi de formlandırma diğer adıyla dahili ayırmadır. Uygun yapılmayan formlandırma seçimleri panoların olması gerekenden daha pahalı olmasına ya da güvenlik açısından sıkıntılar yaşanmasına sebep olabilmektedir. Seçilecek olan dahili ayırma tipi nihai üretici ile son kullanıcı arasındaki anlaşmaya göre belirlenmekte olup, seçim yapılırken dikkate alınması gereken kritik noktalar aşağıda belirtilmiştir.
• Gerçekleştirilecek olan işlemlerin niteliği ve gerekli olan erişim tipi. Bitişik bölümler enerjiliyken işlevsel birimlere erişim gerekli olup olmadığı belirlenmelidir.
• Panolar enerjiliyken montaj, bakım vs. işlemi yapacak olan personelin eğitim düzeyi yeterliliğine göre yapılacak olan formlandırma seçimine dikkat edilmelidir.
• Formlandırmanın yüksek seçilmesi durumunda, pano ölçüleri büyüyebilir. Bunun için yeterli alan mevcut olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Formlandırmanın yüksek seçilmesi daha fazla iç aksesuar ve bölmelendirme kullanılması anlamına gelir. Bu durum iç hava akışını engelleyerek panoların daha fazla ısınmasına sebebiyet vereceği göz önünde bulundurulmalıdır.
• Formlandırmanın yüksek olması maliyet artışına sebebiyet vereceği öngörülmelidir.
• Bir bölümden diğerine küçük parçaların düşme riski belirlenmelidir.
• Bakım esnasında geçici ayırma kullanmanın yeterli olup olmadığı belirlenmelidir.
• İlave kişisel koruyucu ekipman kullanımı mümkün ve yeterli olması durumu dikkate alınmalıdır.

Panoların iç kısımlarında gerçekleştirilen ayırma işlemi panoların güvenlik seviyesinin artmasını sağlamaktadır. Bölmelendirilen kısımlar; bara bölümü, fonksiyonel birim bölümü, harici iletken bağlantı terminalleridir.
Bara bölümü, ana bara ve/veya dağıtım baralarını içermektedir. Fonksiyonel birim ile baralar arasında bağlanan iletkenler, baraların bir bölümü olarak kabul edilmez.
Fonksiyonel birim bölümü aynı fonksiyonun tamamlanmasına katkı sağlayan, anahtarlama cihazları dahil bütün elektriksel ve mekanik elemanları ihtiva eden pano bölümüdür. 
Harici iletken bağlantı terminalleri; panoya giriş ve çıkışların yapıldığı iletken bağlantı bölümleridir. 














Panolarda dahili ayırmanın birincil amacı elektriksel risklere karşı işletme personelini korumaktır.  Panoların formlandırılması aşağıdaki özellikleri sağlayarak personelin güvenliğini sağlamaktadır.
• Enerjili kısımlarla temasa karşı koruma. Koruma derecesi en az IPXXB olmalıdır.
• Katı yabancı cisimlerin girmesine karşı koruma. Koruma derecesi, en az IP2X olmalıdır.

IEC 61439-2 standardı dahili bölmelendirme biçimlerini aşağıdaki şekilde tanımlamaktadır. (bkz. IEC 61439-2; 8.101; Ek BB)
Engeller ve bölmeler ile yapılan tipik dahili ayırma düzenlemeleri, aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Son kullanıcı ve imalatçı arasında aksi kararlaştırılmadıkça, dahili ayırmanın 1’den büyük olduğu durumlarda, fonksiyonel birim bölümünde yer alan anahtarlama cihazı açık – OFF – konumuna getirildiğinde canlı kalan tüm kısımlar en az IPXXB koruma sınıfında olacaktır. Bu gereklilik, yalnızca fonksiyonel birime normal erişim için kullanılan çıkarılabilir kapak veya kapı çıkarıldığında veya açıldığında geçerlidir.

NOT 1: IP2X koruma derecesi, IPXXB koruma derecesini kapsar. IP2X, katı yabancı cisimlerin girişinin önlenmesini ve tehlikeli parçalarla temasın önlenmesini kapsar.
NOT 2: Ayırma işlemi, bölmeler ve engeller (metal veya metal olmayan), gerilimli bölümlerin yalıtılması veya dökme mahfazalı devre kesici gibi bir düzenin ayrılmaz mahfazası vasıtasıyla elde edilebilir.

Dahili ayırma formlarının basitleştirilmiş şematik gösterimi

Form-1

Baralar, fonksiyonel birimler ve bağlantı terminalleri arasında herhangi bir bölmelendirme bulunmamaktadır.

Form-2a

Fonksiyonel birimler baralardan (ana bara, dağıtım barası) ayrılmıştır. 
Bağlantı terminalleri ile baralar arasında bölmelendirme bulunmamaktadır.

Data 4

Form-2b

Fonksiyonel birimler baralardan (ana bara, dağıtım barası) ayrılmıştır. 
Bağlantı terminalleri ile baralar arasında bölmelendirme bulunmaktadır.

Data 6

Form-3a

Fonksiyonel birimler baralardan (ana bara, dağıtım barası) ayrılmıştır. 
Fonksiyonel birimler birbirinden ayrılmıştır.
Bağlantı terminalleri ile baralar arasında bölmelendirme bulunmamaktadır.

Data 8

Form-3b

Fonksiyonel birimler baralardan (ana bara, dağıtım barası) ayrılmıştır. 
Fonksiyonel birimler birbirinden ayrılmıştır.
Bağlantı terminalleri ile baralar arasında bölmelendirme bulunmaktadır.

Data 8

Form-4a

Fonksiyonel birimler baralardan (ana bara, dağıtım barası) ayrılmıştır. 
Fonksiyonel birimler birbirinden ayrılmıştır.
Bağlantı terminalleri ile baralar arasında bölmelendirme bulunmaktadır.
Fonksiyonel birim ile bağlantı terminalleri aynı bölümdedir, aralarında bölmelendirme yoktur.

Data 8

Form-4b

Fonksiyonel birimler baralardan (ana bara, dağıtım barası) ayrılmıştır. 
Fonksiyonel birimler birbirinden ayrılmıştır.
Bağlantı terminalleri ile baralar arasında bölmelendirme bulunmaktadır.
Fonksiyonel birim ile bağlantı terminalleri arasında bölmelendirme bulunmaktadır.

Data 8

Uygulamalar

Ana Dağıtım Panoları

Ana dağıtım panolarında formlama için imalatçı tarafından tasarlanmış özel metal veya metal olmayan parçaların kullanılması söz konusudur. Bu parçaların imalatçı talimatlarına uygun olarak kullanılması ve parmak sondası ile kontrollerinin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu bölmeler dışında IEC 61439-2 Madde 8.101’de belirtildiği üzere dökme mahfazalı devre kesici (MCCB- kompakt şalter) gibi düzenin ayrılmaz mahfazası vasıtasıyla da bölmelendirme yapılabilmektedir. (bkz.Resim-3)
1. Fonksiyonel birim bölmelendirme
2. Bara bölmelendirme
3. Fonksiyonel birimler arası bölmelendirme (dikey)
4. Fonksiyonel birimler arası bölmelendirme (yatay)
5. Açık tip devre kesici bağlantı terminali bölmelendirme
6. Kompakt tip şalter bağlantı terminali bölmelendirme


İç Tesisat Panoları

Duvar tipi iç tesisat panolarında ağırlıklı olarak Form 1 veya Form 2b tercih edilmektedir. Form 1 için herhangi bir bölmelendirme öngörülmemektedir. Form 2b panolar için
• Ana baraların fonksiyonel birimlerden ayrılması
• Harici iletken terminallerinin baralardan ayrılması gerekmektedir.
Belirtilen özelliklerin sağlanabilmesi için pano içerisinde aşağıdaki kontrol kriterlerine dikkat edilmelidir.
1. Ana şalter girişinde ve çıkışında orijinal terminal kapakları kullanılmalıdır.
2. Enerji dağıtımı izolasyonlu modüler dağıtıcı kullanılarak yapılmalıdır.
3. Kullanılan otomat baralarının yan koruma kapakları kullanılmalıdır.
4. Tüm pano içerisinde yer alan elektriksel bağlantılar minimum IP2X seviyesinde olacak şekilde parmak sondası ile kontrol edilmelidir.

Arama

İçindekiler